Tips voor luizenbestrijding

Dit weekeind zag ik de eerste luizen in mijn zaailingen. Ze komen niet alleen in de lente en de zomer bij droogte voor, maar ook op het eerste frisse groen dat voorhanden is – dus zaailingen ! Als je die milieuvriendelijk wilt bestrijden kun je knoflookwater maken, een oud middeltje dat ook beschreven staat het prima boek van Sepp Holzer: Permacultuur.

Iedereen die nu in de slaapkamer, serre of op zolder de eerste kiemen boven de grond ziet verschijnen, moet:

• elke dag ook even kijken of er misschien groene ‘verdwaalde vliegjes’ en groene knopjes op de plantjes zitten (sla ! snijbiet !) of zwarte puntjes, die in rap tempo vermeerderen tot zwarte klontjes (tuinbonen !). Ze zitten meestal op de groene uitlopers, of op een blaadje, of in de oksels van een stengel. Die dagelijkse inspectie is voorwaarde om er vroeg bij te zijn. Dan kun je het volgende recept toepassen:
• (Na het eten, bijvoorbeeld tegen het slapengaan, dat heb je het minst last van de geur:) Kook een pan met water. Als het water kookt, knijp er dan per liter 1 knoflookteen doorheen.
• Laat het water met de uitgeknepen knoflook nog drie minuten doorkoken.
• Laat afkoelen (’s nachts) tot knoflookwater of ‘knoflookthee’.
• In de ochtend erna (of diezelfde avond na je werk, niet later, want dan gaat het water gisten en wordt het veel te sterk voor de jonge zaailingen) zeef je de knoflookresten eruit.
• Dan giet je het knoflookwater voor de helft in plastic frisdrankflessen. Vul bij met kraanwater.
  • Voor de zaailingen maak je zo een verdunning van 1:1.
  • Voor grotere plantjes gebruik je het mengsel, uitgezeefd, uit de pan.
  • In de dop van je plastic fles maak je een sneetje of kleine gaatjes met een spijkertje. Zo maak je je eigen ‘flessebroes’ (een setje van drie doppen kun je ook bestellen bij www.flessebroes.nl).
• Het verdunde knoflookwater sproei je dunnetjes uit over de zaailingen, liefst de volgende ochtend, in verband met wateropname voor de dag.
• Uitzondering: Tomatenplanten mogen op hun behaarde blaadjes geen /zo weinig mogelijk water. Dus alleen als ze vol luis zitten kun je het doen. Ze hebben trouwens zelden luizen. Meestal is het voldoende om ze in een andere kamer te zetten, dan sterven de luizen meestal vanzelf uit.
• Gebruik vooral geen chemische luisbestrijding, ook niet van het merk ECO, want we willen straks (en vooral onze kinderen) zonder chemische bestrijding van onze planten kunnen eten !
• Lieveheersbeestjes, mezen, verschillende gaaswespen, etc. zijn natuurlijke luizenbestrijders. Je kunt ze kopen via internet, ook voor de Buurtklavertuin.
• Planten als Oostindische kers zijn geen luizenbestrijders: integendeel: zij trekken luizen aan. Ze worden vaak als afleidingsmanoeuvre gezet naast sla en andere bladgroenten (die bijna allemaal lekkere, malse hapjes voor luizen vormen) om de luizen van die gewassen te lokken en ‘af te vangen’.
• Knoflookplanten om of naast deze bladgroenten helpt enorm ! Luizen houden blijkbaar niet van de stof of de lucht in de knoflook. Vandaar de truc met het knoflookwater.

Wat is de oorzaak van luizen?

Er zijn veel oorzaken voor luizen.
Dat kan droogte zijn. Zaailingen mogen, zeker niet permanent, nat staan vanwege de ‘omvalziekte’, maar ook niet te droog. Dat vereist dagelijks, soms twee keer per dag controleren of de zon en de warme kamerlucht de grond niet hebben uitgedroogd. Let op: de bovenkant van de potjes met zaailingen mag best om de dag droog zijn, dan kunnen de wortels ‘op zoek gaan’ naar water en zichzelf sterker ontwikkelen.
Maar ook tocht kan ineens luizen veroorzaken.
Verder kunnen vliegen (jawel!) binnenshuis en in de tuin ook vogels luizen overbrengen op planten. Hoewel kool- en pimpelmezen er ook weer veel van weg-eten.
In potjes, bakjes of kassen die niet goed met groene zeep (potjes kunnen meestal ook in de vaatwasser) schoongemaakt zijn in de herfst, kunnen luizen(eieren) fijn overwinteren en in het voorjaar heerlijk gedijen in de beschermde omgeving die wij voor onze zaailingen kweken.
Via vleugels kan de groene luis zich in warme kas of slaapkameromstandigheden verplaatsen. Buiten krijgt de groene (perzik)luis meestal pas in de zomer vleugels. Deze luis veroorzaakt ook andere schade aan gewassen via virussen en bacterien.
Zieke, zwakke of verwaarloosde planten ‘trekken’ ook luizen aan. Trek omgevallen zaailingen uit de grond en gooi ze weg. Tweede of derde zaailingen in je zaaimodule knip je weg (met uittrekken beschadig je de wortels van de overblijvende zaailing).

Tenslotte: knoflookwater blijft één, maximaal twee dagen goed. Sproei wat je over hebt, in de tuin over planten met zachte bladeren. Het kan geen kwaad en werkt meestal preventief.
Je kunt deze procedure om de paar dagen herhalen (bijvoorbeeld in plaats van water geven, geef je nu knoflookwater).
Ik ken geen planten die niet tegen het verdunde knoflookwater kunnen.
Dat betekent niet dat er geen planten zouden kunnen bestaan die er niet tegen kunnen. Kent iemand die misschien?

Ben benieuwd of mijn jonge slaplantjes en tuinbonen over een week luis-vrij zijn …

Hetty Zwamborn